Na Uy hứng chỉ trích 'trục lợi' từ khủng hoảng khí đốt châu Âu

 Na Uy nổi lên như "người hùng" giúp châu Âu giải tỏa cơn khát khí đốt, nhưng cũng hứng chịu chỉ trích về "lợi dụng khủng hoảng để trục lợi".

Sau hơn 7 tháng chiến sự ở Ukraine, Na Uy ngày càng trở thành trung tâm an ninh năng lượng của châu Âu. Quốc gia Scandinavia này đã thay Nga trở thành nhà cung cấp khí đốt tự nhiên hàng đầu của Liên minh châu Âu (EU).

Các vụ rò rỉ đường ống dẫn Nord Stream cuối tháng trước không khiến EU quá lo ngại về khủng hoảng nguồn cung, khi châu Âu đã tìm cách giảm phụ thuộc vào năng lượng Nga, đồng thời một đường ống mới nối từ Na Uy tới Ba Lan đã được khai trương cùng tuần.

Các quốc gia EU hiện đặt niềm tin vào Na Uy để vượt qua những tháng mùa đông lạnh giá và giúp lấp đầy kho dự trữ của họ trong nhiều năm tới. Nhưng ngay cả khi Oslo tăng cường xuất khẩu sang châu Âu, quốc gia này vẫn phải đối mặt với những chỉ trích ngày càng gay gắt từ các nước đối tác.

Tác động từ xung đột Ukraine đang giúp Na Uy tăng doanh thu từ bán khí đốt là điều không thể chối cãi. Na Uy là một quốc gia có vị thế lớn trong ngành dầu khí. Oslo dự kiến thu về khoảng 109 tỷ USD từ dầu khí trong năm nay, nhiều hơn 82 tỷ USD so với năm 2021. Phần lớn trong số đó sẽ được chuyển đến quỹ đầu tư quốc gia, nơi hiện có hơn một nghìn tỷ USD.

Nhiều người chỉ trích doanh thu từ năng lượng của Na Uy là "bẩn thỉu". Thủ tướng Ba Lan đã kêu gọi Na Uy chia sẻ lợi nhuận "dư thừa, khổng lồ" của họ với Ukraine, cáo buộc Oslo gián tiếp trục lợi từ cuộc khủng hoảng.

Vị trí đường ống Baltic Pipe vận chuyển khí đốt của Na Uy đến Ba Lan. Đồ họa: Expronews.

Giới chức Na Uy bác bỏ cáo buộc trục lợi. Họ coi giá năng lượng cao là kết quả không thể tránh khỏi khi thị trường khí đốt khan hiếm. Họ thêm rằng Na Uy ủng hộ các lệnh trừng phạt Nga của EU, viện trợ quân sự cho Ukraine và nỗ lực để giúp các nước châu Âu có khí đốt.

Tranh cãi này đã trở thành tâm điểm trong tuần qua, khi Thủ tướng Na Uy Jonas Gahr Store cùng các lãnh đạo châu Âu tham gia hội nghị thượng đỉnh không chính thức ở Prague, Cộng hòa Czech. Trọng tâm của cuộc họp là thảo luận về xung đột Ukraine và phản ứng của châu Âu. Brussels và Oslo sau đó cho biết họ đã đồng ý "cùng nhau phát triển các công cụ" để ổn định thị trường năng lượng và giảm giá thành, nhưng không công bố chi tiết.

Trong nhiều tháng qua, một nhóm nhỏ nhà lập pháp Na Uy đã kêu gọi chuyển phần lợi nhuận vượt trội từ dầu khí năm 2022 vào "quỹ đoàn kết" ở châu Âu. Họ cho rằng sẽ không công bằng và không khôn ngoan khi hưởng lợi trong khi người dân Ukraine đang khổ sở, các nền kinh tế châu Âu đứng bên bờ vực suy thoái và giá hàng hóa cao ảnh hưởng tới các nước đang phát triển.

"Việc Tổng thống Nga Vladimir Putin tiến hành cuộc chiến năng lượng ở châu Âu không phải lỗi của chúng tôi. Nhưng chúng tôi có thể quyết định những gì cần làm với số tiền kiếm được", Lan Marie Nguyen Berg, nghị sĩ quốc hội Na Uy đại diện cho đảng Xanh, nói.

EU đã nhất trí áp thuế thu nhập đối với một số nhà sản xuất năng lượng và "khoản đóng góp đoàn kết" từ các công ty nhiên liệu hóa thạch. Số tiền này sẽ được sử dụng để giảm bớt tác động của giá điện cao đối với người tiêu dùng EU. Một số hy vọng rằng Na Uy, quốc gia không thuộc EU, sẽ quyết định tham gia hoặc làm việc với khối về các biện pháp, như áp giá trần khí đốt.

Nhưng chính phủ Na Uy tỏ ra ít mặn mà với các ý tưởng trên, theo các nhà quan sát. Khi được hỏi về giá khí đốt cao, các quan chức Na Uy nói đó là vấn đề của ngành công nghiệp năng lượng, nhưng các lãnh đạo ngành này lại đẩy quả bóng trách nhiệm về phía chính phủ.